Yunus Ülger
Son yıllarda başta Almanya olmak üzere birçok Avrupa Birliği (AB) ülkesi Türk vatandaşlarına vize başvurularında büyük sorunlar çıkarmakta, sanatçı ve gazetecilerin vize başvuruları gerekçe gösterilmeden reddedilmektedir. Bunlar arasında Almanya tarafından vize başvurusu reddedilen 78 yaşındaki sanatçı Deniz Türkali de bulunuyor. T24 Genel Yayın Yönetmeni Doğan Akın’ın Köln Radyosu’nda anlattığına göre, İstanbul’daki Alman Konsolosluğu dış haber editörünün vize başvurusunda T24’ün banka hesaplarını görmek istedi. İstanbul’daki Danimarka Konsolosluğu da en az T24’ün dış haber editörünün vize başvurusunda bulunduğu kadar editörün nerede yemek yiyeceğini öğrenmek istedi. Akın, bu taleplerinin hukuki dayanağı olmadığını ve vize başvurularını geri çektiklerini belirtti.
‘HİÇBİR AB ÜLKESİ SOYSAL KARARINI UYGULAMAZ’
Ancak vize bir yana, Avrupa Adalet Divanı’nın (AB) 2009 yılında aldığı karara göre aktif hizmet vermek üzere bir AB ülkesine gitmek isteyenler için vize gerekmiyor. Takip edebildi, hiçbir AB ülkesi Soysal Kararı’nı uygulamadı ve bunun ABAD kararına açıkça aykırı olduğunu vurguladı.
Dr. Nal, hizmetin bir bütün olduğunu, aktif hizmet ve pasif hizmet ayrımı olmadığını ve bu nedenle AB ülkelerine turist olarak gelmek isteyen Türk vatandaşlarından vize talep edilmemesi gerektiğini söyledi. Dr. Nal, Türk vatandaşlarına Soysal Kararı’nın uygulanması için ulusal mahkemelerde dava açmalarını tavsiye etti. Özellikle tanınmış sanatçı, yazar ve gazetecilerin davalarının geniş yankı ve ilgi uyandıracağını vurguladı. Dr. Nal, “Soysal Kararına göre ünlü bir sanatçı vizesiz seyahat talebiyle bir AB ülkesinin konsolosluğuna başvuracak. Alacağı yazılı ret ile o ülkenin yetkili ulusal mahkemesinde dava açacak” diyerek dava açmanın yolunu açıkladı. Dr. Nal, bugüne kadar kimsenin dava açmamasına anlam veremediğini belirterek, Türkiye’nin devlet olarak dava açma imkânı olmadığını ancak AB Komisyonu’na şikayette bulunabileceğini belirtti.
İKİ ALMAN MAHKEMESİNDEN VİZESİZ SEYAHAT KARARI VERDİ, YÜKSEK MAHKEMELER İPTAL ETTİ
Dr. Nal’ın Türk müvekkilleri adına açtığı iki davada, iki Alman mahkemesi Soysal Kararına göre Türk vatandaşlarının vizesiz seyahat edebileceğine karar verdi. Ancak üst mahkemeler bu kararları bozdu. İlk olarak 2011 yılında Münih İdare Mahkemesi Türk vatandaşlarının Almanya’ya turist olarak seyahat edebilmesine karar verdi. Ancak Bavyera Yüksek İdare Mahkemesi, ABAD’ın Demirkan Kararı’na dayanarak kararı bozdu. 2013 yılında ABAD, Ece Demirkan davasında Türk vatandaşlarının pasif hizmet için vizesiz seyahat hakkına sahip olmadığına karar verdi. Turistik seyahat, pasif hizmet kategorisinde görülmektedir.
İkinci olarak 2014 yılında Berlin Brandenburg Yüksel İdare Mahkemesi, Soysal Kararı’na dayanarak Türk vatandaşlarının aktif hizmet için vizesiz seyahat etme hakkına sahip olduğuna karar verdi. Bu karar da Alman hükümetinin itirazı üzerine Federal İdare Mahkemesi tarafından bozuldu.
‘SOSYAL KARAR’ NEDİR?
ABAD’ın 2009 tarihli Genel Kararı, Türkiye ile AB arasında imzalanan 1963 ve 1973 anlaşmalarına dayanmaktadır. Bu sözleşmeler, Türk vatandaşlarının haklarının kısıtlanamayacağını belirtmektedir. Bu kapsamda Almanya’nın vize vermediği tır şoförü Mehmet Soysal, Berlin Eyalet Mahkemesi’nde dava açtı ve mahkeme dosyayı ABAD’a gönderdi. ABAD, Sosyal Kararı ile etkin hizmet sunabilmek için AB’ye gelmek isteyenlerin vizesiz gelebileceğine karar vermiştir. Buna göre TIR şoförlerinden, herhangi bir fuara geleceklerden, herhangi bir kongreye katılacaklardan ve diğer bölgelerden hizmet amacıyla geleceklerden vize istenmeyecek. Ancak Almanya ve diğer AB ülkeleri bu kararı hiçbir zaman uygulamadılar. Aksine son yıllarda vizeyi oldukça zorlaştırdılar. Schengenvisainfo.com’un derlediği verilere göre 2021 yılında Türk vatandaşlarının yaptığı Schengen vize başvurularının yüzde 19,02’si reddedildi. Bu oran 2020’de yüzde 13,78 iken 2018’de yüzde 10,45 idi. 2015’te bu oranın yüzde 4 civarında olduğu görülüyor.
