Yüzyılın felaketi olarak nitelendirilen ve 11 ili etkileyen depremlerde 50 binden fazla insan hayatını kaybetti. Aradan bir yıl geçti ama acılar hala ilk günkü kadar taze. Bölgede kalanlar ise yaralarını sarmaya çalışıyor. Devlet var gücüyle seferber oluyor.
SON 1 YILDA NELER YAPILDI?
Cumhurbaşkanlığı İrtibat Dairesi Başkanlığı, deprem bölgelerinde neler yapıldığını tüm detaylarıyla göstermek amacıyla yerli ve yabancı gazetecileri bölgeye götürdü. Burada şunu belirtmeden geçemeyeceğim: İrtibat Bürosu çok güzel bir organizasyonla, sorulara müdahale etmeden gazetecilere objektif bir izlenim verdi.
Bölgede ziyaret ettiğimiz illerdeki valilerimiz bir yıl boyunca yaptıkları çalışmaları anlattılar. Tamamlanan ve teslime hazır konutları gezdik, örnek daireleri gördük, köy evlerini gezdik. Özellikle GAZİANTEP ve HatayValilerimiz, aralarında benim de bulunduğum yerli ve yabancı 80 gazeteciden oluşan bir ekibin sorularını saatlerce sansürsüz yanıtladı.
Önce Gaziantep Valisi Kemal Çeber bizi kabul etti. Depremden sonraki 1 yılda yapılan çalışmaları anlattı. Daha sonra Nurdağı ve İslahiye’de depremzedeler için inşa edilen kalıcı konutları ve konteyner kenti gezdik. Depremzedelerle buluştuk. Acıları hâlâ taze, bin yılda bir yaşanacak türden. Ancak mali açıdan çok ilerleme kaydedildi. Depremzedelerin gündemi artık hayatlarını yeniden inşa etme ve kalıcı evlere yerleşme arzusudur.
Gaziantep Valisi Kemal Çeber, Gaziantep’te depremzedeler için inşa edilen 10 bin kalıcı konutun 1 ay içinde teslim aşamasına geçeceğinin müjdesini verdi.
Gaziantep Valisi Kemal Çeber’in verdiği bilgiler özetle şöyle:
- Gaziantep’e 10 milyarın üzerinde ihracat yapıldı.
- Gaziantep’te 25 bin 700 civarında konutun ihalesi yapıldı, 2 binin üzerinde konut tamamlandı.
- 1 ay içerisinde 10 bin konutumuz teslim edilecek.
- 26 bin civarında yıkılmış, acil yıkılmış, ağır ve orta hasarlı bina vardı. Ağır hasarlı binaların yıkılma oranı
- yüzde 75’e ulaştı. Kentte deprem sonrası hasar gören ev ve benzeri yerlerin yıkımları sürüyor.
- Öyle. Ağır hasarlı binaların yıkılma oranı yüzde 75’e ulaştı
- Site içi dönüşüm sayısı ise 13 bin kişi. Bu vatandaşlara verilen hibe ve kredi tutarı 8 milyon lirayı aştı.
- 11 bine yakın binanın enkazı kaldırıldı. Yetkilendirme çalışmaları neredeyse tamamlanmak üzere.
- Nisan ayından bu yana 32 bin 600 vatandaşa 483 milyon lira kira ödemesi yapıldı.
- Nurdağı ve İslahiye’de 133 adet ticari işyerinin teslimi yapıldı, 86 adet yerin ise çekilişi yapıldı. 203 ticari işletmede üretim devam ediyor.
İSKENDERUN /HATAY
Ziyaretimizin ikinci gününe İskenderun ile başladık.
Buradan Arsuz ilçesindeki Arpaderesi Kalıcı Köy Konutlarını gördük. Tek katlı, bahçeli evler yapıldı. Toprak ve doğayla iç içe, deprem korkusu olmadan komşuluğun yaşanabileceği konutlar. Keşke mümkün olsaydı ve tüm şehirlerimiz bu şekilde yapılabilseydi, belki de şu anda bu gündemi hiç konuşmuyor olurduk.
Buradaki ikinci durağımız belki de en çok hayran kaldığım yer Cankurtaran Rauf Beyefendi Gemisi oldu. Daha önce İrlanda ile İngiltere arasında feribot seferleri yapan Karadeniz Cankurtaran Gemisi Rauf Beyefendi Gemisi, Karadeniz Holding tarafından satın alınarak İskenderun limanına gönderilerek depremin ilk günlerinde afetzedeleri ağırladı. Daha sonra bir Anadolu lisesi olarak afetten etkilenen öğrencilere hizmet vermeye başlamış, derslikleri, kreşleri, oyun alanları, reviri, çamaşırhanesi ve sosyal tesisleriyle günlük yaşamın devamını sağlayabilecek kusursuz bir okul ve yurt haline gelmiştir.
Karadeniz Holding Yönetim Kurulu Üyesi Zeynep Harezi Yılmaz: Bu gemiyi insani yardım amacıyla aldık ve iç kısmını tamamen yeniledik. Kelimenin tam anlamıyla bir yaşam alanı haline geldi. Elbette alkışlamak da lazım.
Hatay Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ni ziyaret ettiğimiz günün ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hastanenin açılışını yaptı. Başhekim değerli bilgiler verdi.
- 129.000 m2 arsa alanı üzerine kurulmuş olup toplam 550 yatak kapasitesine sahiptir.
- 1 adet helikopter pisti ile hizmet vermektedir.
- 12 ameliyathane, 76 poliklinik, 2 anjiyo, 2 MR, 13 röntgen cihazı ile ileri tıbbi teknolojilere ve gelişmiş olanaklara sahiptir.
RAKAMLARLA 1 YILIN ÖZETİ
Bakalım depremden etkilenen 11 ilde toplamda neler yapılmış?
- 414 konteyner şehrinde 215 bin 195 konteyner kurulumu yapıldı. Konteyner kentlerde altyapı, güvenlik hizmetleri ve sosyal tesisler bulunmaktadır.
- Depremden etkilenen vatandaşlara kira yardımı, destek ödemesi, gayrimenkul yardımı, tahliye destek ödemesi, yıkım destek ödemesi vb. Farklı maddelerde kaynak gösterildi.
AFET BÖLGESİNDE İNŞAAT İŞLERİ
Afet bölgesinde evlerden köy evlerine, işyerlerinden ahırlara, depolardan dükkanlara kadar pek çok bağımsız bölümün inşaatı sürüyor. Şehir merkezleri ve köylerde toplam 307 bin konutun inşaatına başlandı.
Yerinde dönüşüm projelerinde;
- Konutlara 750 bin TL hibe, 750 bin TL kredi
- Ahırlı köyü konutlarına 750 bin TL hibe ve 1 milyon TL kredi
- 400 bin TL hibe ve 400 bin TL kredi ile 2 yıl ödemesiz, 10 yıl faizsiz vade ile işletmelerin kullanımına sunuldu.
- Altyapı desteği kapsamında; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ve Dünya Bankası ile kredi anlaşması imzalandı. Bu kapsamda 51 milyar TL finansman desteği sağlanacak.
- Karayolları Genel Müdürlüğü altyapı çalışmaları kapsamında depremden etkilenen yollar için 2023 yılında 6,3 Milyar TL yatırım yapıldı.
- Depremden etkilenen 11 ilde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 8.500’ün üzerinde tescilli kültür varlığı tespit edilirken, 678 vakıf kültür varlığı üzerinde hasar tespit çalışması yapıldı. 171 eserin restorasyonuna başlandı, 29 eserin ise ihale çalışmaları devam ediyor.
EKONOMİ VE TİCARETİN GÜÇLENDİRİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR
- Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Yeniden Canlandırma Projesi ile KOBİ’lere hasara bağlı olarak 750 bin TL’ye kadar destek sağlanıyor. Dünya Bankası ile yapılan iş birliği sonucunda işletmelerin kullanımına 450 milyon dolarlık kaynak sağlandı.
- Bugüne kadar 39 bin 680 işletmeye toplam 12,8 milyar TL destek ödendi.
- Depremden etkilenen işletmelere 1,5 milyon TL’ye varan hızlı finansman imkanı sağlandı. 2023 Deprem Acil Destek Kredisi için 6 bin 924 işletmeye toplam 2,37 milyar TL kredi hacmi oluşturuldu.
- Geleneksel girişimcilere 130 bin TL, ileri düzey girişimcilere ise 750 bin TL destek sağlanması planlanırken, program kapsamında 512 işletmeye 13,75 milyon TL destek sağlandı.
- Üreten Kentler vb. bölgesel kalkınmaya yönelik programlar ve uluslararası fon kaynaklı projeler afet illerine yönlendirildi. 192 projeye 2,25 milyar TL destek sağlandı.
- Kasım 2023 itibarıyla bölge illerindeki 27.202 esnaf ve sanatkarlara toplam 6.730.049.000 TL ödeme yapıldı.
- kredi verildi.
- Tarımsal Destek: Çiftçilere toplam 14 milyar 150 milyon TL tarımsal destek ödemesi yapıldı.
- Devlet destekli TARSİM kapsamında hayvanları telef olan ve tarım sigortası yaptıran üreticilere 37 milyon TL tazminat ödendi. Hayvanları telef olan yetiştiricilere ücretsiz hayvan dağıtıldı.
- Toplam maliyeti 909 milyon TL olan; 5 bin 804 sığır, 43 bin 317 koyun, 549 bin
- kümes hayvanları ve 26 bin 318 arı kovanı yetiştiricilere ücretsiz olarak teslim edildi.
EĞİTİM, KÜLTÜR VE SPOR ALANLARINDAKİ FAALİYETLER
Bu bağlamda Gençlik ve SporBakanlık bünyesinde;
- Depremden etkilenen genç, çocuk ve yetişkinlere yönelik 81 ilde gerçekleştirilen “Ülkemiz Evinizdir” etkinliğinde her yaş grubundan vatandaş, ruh sağlığı uzmanı, eğitimci/antrenör ve antrenörlerle 5.533 etkinlik gerçekleştirildi. gönüllüler ile 420.236 kişiye psikososyal destek sağlandı.
- Bölgedeki gençlik merkezlerinde kişisel gelişimden spora, sanattan bilime kadar geniş bir yelpazede eğitim ve etkinlikler gerçekleştirildi. Şu anda 62.410 etkinlikten 1.305.539 çocuk ve genç faydalandı.
- Deprem bölgesinde toplam 6 bin 293 kişilik 7 farklı öğrenci yurdu projesi devam ediyor.
- Milli Eğitim Bakanlığı eğitim binalarının onarımına ve yeni dersliklerin açılmasına başladı.
- yönelik; Yaklaşık 62,6 milyar TL proje maliyetiyle 11 ilde toplam 22.039 derslik yapılması planlanıyor.
- 2.571 derslik tamamlanarak hizmete açıldı.
- Depremin ardından 11 ilde yaklaşık 45.000 dersliğin onarımı tamamlanarak hizmete açıldı.
